Ga tot de mier, gij luiaard, zie haar wegen en word wijs: hoewel zij geen aanvoerder heeft, noch leidsman, noch heerser, bereidt zij in de zomer haar brood, verzamelt zij in de oogst haar spijs.
(Spreuken 6: 6-8)

De meeste mensen denken dat een mierenvolk geregeerd wordt door een koningin. Onjuist! Drieduizend jaar gelden wist men al beter: geen aanvoerder, noch leider, noch heerser. Kennelijk was men toen al geboeid door mieren. Zo sterk zelfs dat de mieren worden opgenomen in de spreuken van Salomo, koning van Israël. Spreuken die bedoeld waren tot het verkrijgen van wijsheid en tucht: Kijk goed en je kunt heel wat van mieren leren.

Mieren rennen alle kanten op. Lijkt het. Ze rennen over een druk wegennet. Van files hebben ze geen last, ondanks de overvolle wegen. Je ziet ze inhouden bij elk knooppunt dat ze passeren en melden de ander meteen in welke richting het druk is en waar rustig. Allerlei netwerkontwerpers voor zowel telecommunicatie als logistiek hebben goed naar mieren gekeken. Ze leerden van mieren dat decentraalgeorganiseerde communicatienetwerken, zonder centrale regisseur veel flexibeler zijn: raakt ergens in het systeem iets kapot, dan vindt het geheel vanzelf een min of meer efficiënte omweg. Een mier-algoritme wordt dit genoemd.

Wereldwijd wordt onderzoek naar mieren gedaan. Veel mierenonderzoekeers zijn slechts op jacht naar nieuwe soorten. Er zijn namelijk veel mierensoorten die nooit beschreven zijn. Anderen zijn bezig met inventariseren: kijken welke mieren in welk gebied voorkomt. Er zijn ook gedragsonderzoekers. Dat is onderzoek dat vrijwel altijd in het laboratorium plaatsvindt en meestal door studenten. Weer ander onderzoek gebeurt vanuit een economisch motief. Dan gaat het vaak om mieren die schadelijk zijn. Veelal in de tropen en subtropen. Zelfs veel Europese onderzoekers houden zich bezig met tropische soorten. Mooie foto’s van mieren op internet zijn ook meestal tropische soorten. De meeste filmpjes die op de t.v. te zien zijn gaan eveneens over deze categorie.

Als mieren tot overlast zijn, ligt het voor de hand dat men naar middelen zoekt om ze te bestrijden. Mieren gebruiken zelf overigens ook bestrijdingsmiddelen om zichzelf en hun gedomesticeerde gewassen te beschermen! In dit geval gaan onderzoekers daadwerkelijk tot de mier om wijsheid te vergaren.

Mieren zijn geschikt als indicatoren voor hun omgeving. Daarom is hier aandacht besteed aan het inventariseren van mieren.

Mieren komen vrijwel overal voor en spelen een belangrijke rol in hun leefomgeving. Daarom komt ook het beheer van natuurterreinen ter sprake.

Mieren zijn voor educatieve doelen zeer geschikt. Dit kan met behulp van een formicarium, een mierentuin of een mierenwandeling. Ook daarvoor is aandacht.